Artikülasyon Bozukluğu Nedir?

Artikülasyon bozukluğu, bireyin konuşma seslerini doğru ve net bir şekilde çıkaramaması durumudur. Yani kişi bazı sesleri üretirken zorlanabilir, sesleri eksik, hatalı veya farklı şekilde söyleyebilir. Örneğin 'arı' yerine 'ayı', 'kedi' yerine 'tedi' demek bu duruma örnektir. Artikülasyon bozukluğu olan çocuklar, genellikle hatalı söyledikleri sesi her defasında aynı şekilde üretirler yani konuşmadaki hatalar tutarlıdır. Bu da konuşmanın başkaları tarafından anlaşılmasını zorlaştırabilir.

Terapiye Ne Zaman Başlanmalıdır?

Çocuklar konuşma seslerini belirli bir gelişim sırasına göre öğrenirler. 2–3 yaş civarında /b/, /d/, /m/, /p/ gibi kolay sesler çıkarılabilir. /l/, /r/, /s/, /ş/, /z/ gibi seslerin ise daha geç yaşlarda doğru şekilde söylenmesi normaldir. Ancak 4–5 yaşına gelen bir çocuk hâlâ bazı sesleri yanlış söylüyorsa veya konuşması anlaşılmakta zorluk yaşanıyorsa bir dil ve konuşma terapistine başvurmak önemlidir. Erken dönemde başlanan terapi, çocuğun doğru sesleri öğrenmesini kolaylaştırır, konuşma özgüvenini artırır ve akademik başarısını olumlu etkiler.

Yetişkinlerde Artikülasyon Sorunlarına Yardım Edilebilir mi?

Evet, artikülasyon bozuklukları yalnızca çocuklarda değil, yetişkinlerde de görülebilir ve terapiyle düzeltilebilir. Yetişkinlerde bu durumun nedenleri arasında; çocukluk döneminden kalan sesletim hataları, • diş, çene veya protez kaynaklı ağız yapısı değişiklikleri, • yabancı dilde konuşurken sesleri yanlış yerden üretme alışkanlıkları yer alabilir. Dil ve konuşma terapisi, yetişkinlerde de etkili sonuçlar verir. Terapilerde kişinin zorlandığı sesler belirlenir, doğru ses üretimi için kas koordinasyonu ve artikülasyon egzersizleri yapılır. Düzenli seanslar ve evde verilen alıştırmalarla, konuşmanın netliği ve akıcılığı belirgin şekilde artar. Unutulmamalıdır ki yaş, doğru konuşmayı öğrenmeye engel değildir; her yaşta sesletim becerileri geliştirilebilir.

Fonolojik Bozukluk Nedir?

Fonolojik bozukluk, çocuğun konuşma seslerini fiziksel olarak çıkarabilmesine rağmen, dil kurallarına uygun şekilde kullanamaması durumudur. Yani çocuk sesleri çıkarabilir ama bunları yanlış yerlerde veya yanlış biçimde kullanır. Bu, seslerin üretiminden çok dilin ses sisteminin (fonoloji) öğrenilmesinde bir güçlük olduğunu gösterir. Örneğin: • “Top” yerine “kop”, • “Balık” yerine “bak”, • “Kapı” yerine “tapı” demek gibi örneklerde çocuk, sesi fiziksel olarak çıkarabiliyor ama kelimenin içinde nerede ve nasıl kullanacağını karıştırıyor olabilir. Fonolojik bozuklukta hatalar daha değişkendir. Yani çocuk bir sesi bir kelimede doğru, diğerinde yanlış söyleyebilir. Bu durum, artikülasyon bozukluğundan farklı olarak dilsel bir süreçle ilgilidir.

Ne Zaman Profesyonel Yardım Alınmalıdır?

Normal bir konuşma gelişiminde çocuklar iki yaş civarında iki sözcüklü cümleler kurmaya çalışırlar. 2-3 yaşlarında 'ben', 'sen' gibi zamirleri kullanır, 50-100 sözcük kullanabilirler. 3-4 yaşlarında sözcük sayısı 800-1500 arasındadır ve 4-5 sözcüklü cümleler kurarlar. 4-5 yaşına geldiklerinde ortalama olarak 1000-2000 civarında sözcük kullanabilirler.

Çocuğunuz 2 yaşındaysa ve hiç kelimesi bulunmuyorsa, işaretlerle anlaşmaya çalışıyorsa, profesyonel bir yardım almanızda fayda vardır.

Ne Zaman Profesyonel Yardım Alınmalıdır?

Beyin damar hastalığı (inme), kafa travması veya beyin ameliyatı sonrası konuşma, anlama, okuma ya da yazmada fark edilir bir güçlük yaşanıyorsa, zaman kaybetmeden dil ve konuşma terapistine başvurulmalıdır.

Erken dönemde başlanan dil ve konuşma terapisi, beynin yeniden yapılanma (nöroplastisite) sürecini destekler ve iletişim becerilerinin geri kazanılmasında büyük rol oynar.

Ne Zaman Profesyonel Yardım Alınmalıdır?

Ses kısıklığı veya ses değişimi iki haftadan uzun sürüyorsa, özellikle bu durumun bir soğuk algınlığı ya da geçici enfeksiyonla ilişkisi yoksa, mutlaka bir kulak burun boğaz uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.

Ardından, gerekli tıbbi değerlendirme tamamlandıktan sonra dil ve konuşma terapisti ile ses terapisine başlanması önerilir.

Erken müdahale, ses tellerindeki olası hasarları önler ve sesin doğal, sağlıklı biçimde kullanılmasını destekler.